10/01/2025
Bình luận(0)Nền kinh tế Việt Nam trong năm 2024 dù đối mặt với những thách thức từ môi trường kinh tế toàn cầu, đã cho thấy khả năng phục hồi mạnh mẽ trong hoạt động xuất nhập khẩu. Mặc dù xuất siêu trong 11 tháng đầu năm giảm so với cùng kỳ năm trước, nhưng kim ngạch xuất khẩu vẫn đạt mức tăng trưởng ấn tượng. Bên cạnh đó, sự gia tăng nhập khẩu trong các lĩnh vực sản xuất cũng tạo ra một bức tranh khá phức tạp về tình hình thương mại của Việt Nam.
Sự tăng trưởng ổn định của xuất khẩu – làn sóng phục hồi bền vững
Chất lượng và cơ cấu sản phẩm xuất khẩu
Việc xuất khẩu đạt 369,93 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm 2024, tăng trưởng 14,4% so với năm 2023, không chỉ là dấu hiệu tích cực mà còn phản ánh chất lượng dần được cải thiện trong cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Một trong những yếu tố nổi bật là sự phát triển mạnh mẽ của các nhóm hàng công nghiệp chế biến.
Kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng chủ lực như máy vi tính, sản phẩm điện tử, linh kiện điện tử và điện thoại đã ghi nhận mức tăng trưởng cao. Điều này cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của ngành công nghiệp chế tạo, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế thế giới bắt đầu có những dấu hiệu ổn định trở lại sau đại dịch.
Mối quan hệ tương hỗ và tác động lẫn nhau của khu vực trong nước và FDI
Một điểm đáng chú ý trong kết quả xuất khẩu của Việt Nam là sự tăng trưởng mạnh mẽ của khu vực kinh tế trong nước. Mặc dù khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn chiếm phần lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu, nhưng mức tăng trưởng 20% của khu vực trong nước, cao hơn hẳn mức tăng trưởng 12,4% của khu vực FDI, là một tín hiệu tích cực. Đây là một chỉ báo cho thấy sự đổi mới và nâng cao năng lực sản xuất trong nước đang dần trở thành động lực quan trọng trong xuất khẩu.
Tuy nhiên, mặc dù khu vực trong nước đang tiến bộ, sự phụ thuộc vào khu vực FDI vẫn là yếu tố chi phối. Việc này phản ánh mức độ gia công, chế biến và sản xuất vẫn còn phụ thuộc vào các doanh nghiệp nước ngoài, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, máy móc, điện tử. Nếu muốn tăng trưởng bền vững hơn, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện khả năng tự chủ sản xuất, từ đó giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguồn vốn và công nghệ nước ngoài.
Cơ hội từ các mặt hàng nông sản
Đặc biệt, một trong những điểm sáng trong xuất khẩu của Việt Nam là nhóm hàng nông, lâm, thủy sản. Mặc dù chủ yếu là các mặt hàng truyền thống như cà phê, gạo, hạt tiêu, rau quả, nhưng nhờ sự tăng trưởng mạnh mẽ của các sản phẩm này, kim ngạch xuất khẩu nhóm nông sản đã đạt 35,5 tỷ USD, tăng trưởng 20,6% so với cùng kỳ năm trước.
Điều này phần nào cho thấy khả năng khai thác và phát triển các sản phẩm nông sản Việt Nam có tiềm năng lớn, đặc biệt trong bối cảnh các nền kinh tế lớn như EU và Hoa Kỳ đang gia tăng nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm sạch, an toàn và có nguồn gốc rõ ràng.
Nhập khẩu tăng mạnh: một mặt hàng đặc biệt cần kiểm soát
Tăng trưởng nhập khẩu và sự phục hồi sản xuất trong nước
Mặc dù Việt Nam đạt được xuất siêu 24,31 tỷ USD trong 11 tháng năm 2024, nhưng kim ngạch nhập khẩu cũng tăng mạnh, đạt 345,62 tỷ USD, tăng 16,4% so với năm trước. Điều này không hoàn toàn là điều xấu, vì sự gia tăng nhập khẩu phần lớn liên quan đến nhu cầu phục vụ sản xuất trong nước.
Các mặt hàng như máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu phục vụ sản xuất đều ghi nhận mức tăng trưởng khá mạnh. Đặc biệt, nhập khẩu linh kiện điện tử và máy móc phục vụ công nghiệp chế biến tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì đà phát triển của ngành công nghiệp Việt Nam.
Tuy nhiên, việc nhập khẩu tăng quá nhanh và chủ yếu đến từ các mặt hàng cần kiểm soát như điện gia dụng, linh kiện ô tô hay sản phẩm tiêu dùng có thể tạo ra những bất lợi nhất định. Nếu không có biện pháp kiểm soát chặt chẽ, việc gia tăng nhập khẩu các mặt hàng này có thể làm gia tăng sự phụ thuộc vào nguồn hàng từ nước ngoài, đồng thời tạo áp lực lên cán cân thương mại và thâm hụt ngân sách.
Câu chuyện nhập khẩu và mối quan hệ hai chiều của Trung Quốc
Trung Quốc, với tư cách là đối tác nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, đã ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ trong kim ngạch nhập khẩu, với mức tăng gần 30% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, đây cũng là một vấn đề cần chú ý, vì sự phụ thuộc vào Trung Quốc khiến Việt Nam dễ bị ảnh hưởng bởi những biến động kinh tế của nước này.
Việc nhập khẩu từ Trung Quốc ngày càng tăng mạnh có thể dẫn đến những bất ổn về giá cả và nguồn cung, đặc biệt là khi các yếu tố bên ngoài như chuỗi cung ứng toàn cầu và biến động chính trị có thể tác động trực tiếp đến sự ổn định này.
Dự báo và triển vọng trong xuất nhập khẩu năm 2025
Trong năm 2025, Việt Nam sẽ đối mặt với một loạt thách thức trong việc duy trì sự tăng trưởng xuất khẩu, đặc biệt là khi các thị trường lớn như Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể điều chỉnh chính sách thương mại của họ. Tuy nhiên, nếu có thể duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ trong các ngành công nghiệp chế biến và nông sản, đồng thời kiểm soát nhập khẩu hiệu quả hơn, Việt Nam hoàn toàn có thể tiếp tục duy trì xuất siêu và giảm thiểu áp lực từ thâm hụt thương mại.
Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần tập trung vào việc phát triển những ngành có giá trị gia tăng cao hơn, cải thiện chất lượng sản phẩm xuất khẩu và mở rộng các thị trường mới. Đồng thời, cần tăng cường kiểm soát nhập khẩu, đặc biệt là đối với các sản phẩm không thiết yếu hoặc có tính cạnh tranh cao từ các thị trường như Trung Quốc.
Tóm lại, Việt Nam có tiềm năng lớn để tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, nhưng sẽ cần những chiến lược đúng đắn và kiên định để đảm bảo sự phát triển bền vững và giảm thiểu các rủi ro từ các yếu tố bên ngoài.
(theo: Bộ Công Thương)