21/09/2025
Bình luận(0)Trong nhiều doanh nghiệp, phòng kế toán vẫn quen với việc soi từng hóa đơn, từng biên lai với hy vọng đạt được sự chính xác tuyệt đối. Nhưng thực tế, cách làm này lại khiến nhân sự “đuối sức”: hàng trăm giờ công bị tiêu hao, sai sót vẫn len lỏi, trong khi những rủi ro thật sự thì chưa chắc đã được ngăn chặn.
Theo chuẩn mực quản trị hiện đại, phương pháp Risk-Based Control (kiểm soát dựa trên rủi ro) đang dần thay thế cách kiểm tra 100%. Thay vì kiểm tra toàn bộ, doanh nghiệp chỉ cần tập trung vào 5% chứng từ có rủi ro cao nhất – nơi tiềm ẩn nguy cơ thất thoát lớn nhất cho tài chính và uy tín của công ty.
Tại sao không nên kiểm tra 100% chứng từ?
95% chứng từ thường là những khoản chi nhỏ, lặp đi lặp lại, ít rủi ro và đã nằm trong quy trình quen thuộc. Việc soi chi tiết nhóm này gần như không tạo thêm giá trị, chỉ khiến nhân sự kiệt sức.
5% còn lại mới là “tử huyệt”: chỉ cần một lỗi ở đây cũng đủ làm sai lệch báo cáo tài chính, tạo thất thoát hàng tỷ đồng, thậm chí ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp.
Điều đó có nghĩa: kiểm soát toàn bộ = lãng phí nguồn lực. Kiểm soát theo rủi ro = tiết kiệm thời gian, tập trung đúng trọng điểm.
5 “cờ đỏ” của chứng từ rủi ro cao
Để áp dụng phương pháp kiểm soát dựa trên rủi ro, CFO và phòng kế toán có thể thiết lập những chỉ báo cảnh báo sớm:
Khoản chi vượt hạn mức thông thường
Ví dụ: giao dịch lớn hơn 30% ngân sách bộ phận → cần rà soát kỹ.Chi ngoài dự toán hoặc không nằm trong kế hoạch
Đây là nhóm chi phí dễ “đội vốn”, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền.Hồ sơ tạm ứng lâu ngày chưa quyết toán
Càng để lâu, rủi ro chiếm dụng vốn nội bộ càng lớn.Chứng từ từ nhà cung cấp mới hoặc ít giao dịch
Nguy cơ gian lận hoặc sai sót thường cao hơn nhóm đối tác quen thuộc.Hồ sơ bị sửa đổi nhiều lần trước khi duyệt
Nếu một đề nghị chi phí bị chỉnh sửa liên tục, đó là dấu hiệu cần soi kỹ.
Chỉ cần thiết lập hệ thống “5 cờ đỏ” này, doanh nghiệp có thể lọc ra 5% chứng từ đáng lo ngại nhất, thay vì dàn trải nguồn lực vào 100% hồ sơ.
Lợi ích khi áp dụng kiểm soát dựa trên rủi ro
Tiết kiệm thời gian: giảm tới 70% khối lượng chứng từ cần kiểm tra.
Tăng hiệu quả kiểm soát: tập trung vào những khoản có khả năng gây thất thoát lớn.
Nâng cao độ chính xác: loại bỏ sai sót ngẫu nhiên khi kiểm tra thủ công toàn bộ.
Tăng tốc báo cáo: lãnh đạo có dữ liệu sớm hơn, ra quyết định kịp thời.
Bảo vệ dòng tiền: tránh thất thoát ngầm từ các khoản chi bất thường.
Xu hướng quản trị hiện đại
Theo báo cáo Deloitte 2024, hơn 68% CFO toàn cầu đã chuyển sang mô hình kiểm soát dựa trên rủi ro thay vì kiểm tra toàn bộ. Đây không chỉ là cách làm tiết kiệm nguồn lực, mà còn phù hợp với bối cảnh doanh nghiệp cần dữ liệu minh bạch, báo cáo nhanh và kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.
Tại Việt Nam, xu hướng này ngày càng được áp dụng nhiều hơn, đặc biệt khi doanh nghiệp triển khai hệ thống quản trị chi phí tập trung thay cho các quy trình rời rạc trên Excel và giấy tờ.
Tham khảo thêm: Giải pháp ASOFT-BEM – Quản lý chi phí minh bạch để hiểu cách doanh nghiệp có thể đưa “risk-based control” vào thực tế, thay vì chỉ dừng ở khái niệm.
Kết luận
Thay vì tiếp tục “soi kính lúp” vào từng hóa đơn nhỏ, hãy tập trung nguồn lực vào 5% chứng từ rủi ro cao nhất – nơi thực sự có thể làm doanh nghiệp thất thoát hàng tỷ đồng.
Câu hỏi dành cho lãnh đạo:
Doanh nghiệp của bạn đang kiểm soát chi phí theo cách nào – “ôm núi giấy” để kiểm tra 100%, hay đã sẵn sàng bước sang mô hình quản trị hiện đại với risk-based control?