Hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành chế biến chế tạo không chỉ bị chi phối bởi tình hình thị trường tiêu thụ mà còn bởi những yếu tố đầu vào quan trọng như số lượng đơn đặt hàng, sử dụng lao động, chi phí sản xuất và công suất sử dụng máy móc thiết bị. Qua kết quả khảo sát quý IV/2024, những biến động này đã có những thay đổi đáng chú ý, tạo nên một bức tranh tổng thể phản ánh sự phục hồi nhưng cũng tiềm ẩn những thách thức cho doanh nghiệp trong thời gian tới.
Biến động số lượng đơn đặt hàng mang đến tín hiệu lạc quan cho ngành Chế biến chế tạo
Số lượng đơn đặt hàng là một chỉ số quan trọng phản ánh nhu cầu thị trường và triển vọng sản xuất. Trong quý IV/2024, một tỷ lệ lớn doanh nghiệp (79%) đã nhận định rằng đơn đặt hàng mới không những tăng mà còn giữ vững ở mức ổn định so với quý III/2024, trong đó 35,5% doanh nghiệp ghi nhận sự tăng trưởng. Điều này cho thấy sự phục hồi tích cực của thị trường, nhất là trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp vẫn đang tiếp tục duy trì năng lực sản xuất.
Theo từng ngành, ngành sản xuất da và các sản phẩm liên quan dẫn đầu về sự gia tăng đơn đặt hàng mới với tỷ lệ doanh nghiệp nhận định tăng cao nhất (47,5%). Tuy nhiên, không phải ngành nào cũng hưởng lợi từ xu hướng này. Ngành sản xuất máy móc thiết bị chưa được phân vào đâu lại gặp khó khăn, với tỷ lệ doanh nghiệp nhận định đơn đặt hàng giảm lên đến 25,7%. Mặc dù vậy, dự báo cho quý I/2025 lại khá khả quan khi 79,8% doanh nghiệp dự báo số lượng đơn đặt hàng mới sẽ tăng hoặc giữ ổn định.
Tình hình sử dụng lao động: thị trường lao động vẫn ổn định
Bên cạnh số lượng đơn đặt hàng, việc sử dụng lao động cũng là một yếu tố quan trọng phản ánh nhu cầu và sự phát triển của ngành. Quý IV/2024 chứng kiến sự ổn định trong việc sử dụng lao động, khi chỉ có 13,6% doanh nghiệp nhận định số lao động tăng, trong khi phần lớn doanh nghiệp (72,7%) cho rằng việc sử dụng lao động không có sự thay đổi đáng kể.
Đặc biệt, ngành sản xuất da và các sản phẩm có liên quan lại là ngành ghi nhận sự tăng trưởng lao động mạnh mẽ nhất, lên tới 29,8%, phản ánh nhu cầu lao động cao trong ngành này. Trong khi đó, ngành sản xuất trang phục lại đối mặt với tình trạng lao động giảm mạnh (18,3%), cho thấy sự thiếu ổn định trong nhu cầu lao động ở một số lĩnh vực. Tuy nhiên, dự báo cho quý I/2025 tỏ ra lạc quan hơn với 88,7% doanh nghiệp dự báo tình hình sử dụng lao động sẽ tiếp tục tăng hoặc ổn định.
Chi phí sản xuất: tăng trưởng chi phí và áp lực đối với doanh nghiệp ngành Chế biến chế tạo
Mặc dù nhu cầu thị trường và việc sử dụng lao động có sự ổn định, nhưng chi phí sản xuất lại là yếu tố đang gây áp lực lớn đối với các doanh nghiệp. Kết quả khảo sát cho thấy có tới 92,6% doanh nghiệp nhận định chi phí sản xuất một đơn vị sản phẩm trong quý IV/2024 đã tăng hoặc giữ nguyên so với quý III/2024. Đặc biệt, ngành công nghiệp chế biến chế tạo khác ghi nhận mức tăng cao nhất, lên đến 33,8%, cho thấy các yếu tố chi phí đầu vào đang làm khó doanh nghiệp trong việc duy trì lợi nhuận.
Dự báo cho quý I/2025, có 92,5% doanh nghiệp dự báo chi phí sản xuất sẽ tiếp tục tăng hoặc giữ ổn định, phản ánh tình trạng khó khăn chung trong việc kiểm soát chi phí sản xuất trong bối cảnh giá nguyên liệu và các yếu tố đầu vào không ngừng tăng.
Công suất sử dụng máy móc, thiết bị: tận dụng tối đa năng lực sản xuất
Công suất sử dụng máy móc, thiết bị cũng là một chỉ số quan trọng giúp đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực trong sản xuất. Trong quý IV/2024, công suất sử dụng bình quân của các doanh nghiệp trong ngành chế biến chế tạo là 74,4%. Điều này cho thấy rằng một phần lớn doanh nghiệp vẫn chưa khai thác hết công suất máy móc, thiết bị của mình, với 43% doanh nghiệp sử dụng công suất từ 70% đến dưới 90% và 16,7% sử dụng công suất dưới 70%.
Ngành sản xuất da và các sản phẩm có liên quan ghi nhận mức công suất sử dụng máy móc thiết bị cao nhất, đạt 81,9%, trong khi ngành sửa chữa, bảo dưỡng và lắp đặt máy móc thiết bị lại có tỷ lệ công suất thấp nhất (66,9%). Điều này có thể phản ánh sự khác biệt về mức độ phát triển công nghệ và yêu cầu về máy móc giữa các ngành.
Kết luận
Mặc dù nhiều yếu tố đầu vào trong ngành chế biến chế tạo có xu hướng tích cực, nhưng không thể phủ nhận rằng các doanh nghiệp đang đối mặt với không ít khó khăn, nhất là về chi phí sản xuất và công suất sử dụng máy móc, thiết bị. Tuy nhiên, với sự dự báo lạc quan về số lượng đơn đặt hàng mới và tình hình lao động trong quý I/2025, các doanh nghiệp có thể kỳ vọng vào một giai đoạn phục hồi mạnh mẽ hơn.
Để duy trì và phát triển trong môi trường cạnh tranh khốc liệt, các doanh nghiệp cần nỗ lực kiểm soát chi phí, tối ưu hóa công suất sử dụng thiết bị và cải thiện năng suất lao động. Từ đó, không chỉ đảm bảo lợi nhuận mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Xem thêm: Giải pháp quản trị doanh nghiệp toàn diện cho doanh nghiệp ngành Cơ khí chế tạo